آیه اخراج

از دانشنامه‌ی اسلامی

آیه 240 سوره بقره/ 2 را «آیه اخراج» یا امتاع گفته اند. این آیه، رسمى را كه در جاهلیت بود یعنى زنان پس از مرگ شوهران خود یك سال ازدواج نمى كردند و در خانه مى نشستند و به مردان سفارش مى كند كه براى همسران خود مالى را وصیت كنند كه بعد از مرگشان به ایشان بدهند؛ مالى كه براى مخارج یك ساله آن ها كافى باشد و زنان در این مدت از خانه هاى خود اخراج نشوند و اگر در این مدت از خانه خارج شدند، ورثه شوهر تقصیرى در ندادن آن مال ندارند.

«والّذينَ يتوَفَّونَ مِنكُم و يذَرونَ أَزوجًا وَصيةً لِأَزوجِهِم مَتعًا إِلَى الحَولِ غَيرَ إِخراجٍ فَإِن خَرجنَ فَلا جُناحَ عَليكُم فِى ما فَعلنَ فِى أَنفُسهِنَّ مِن مَعروفٍ واللّهُ عَزيزٌ حَكيمٌ»

[2–240] (مشاهده آیه در سوره)


بر اساس روایتى از امام صادق علیه السلام حكم در آغاز این بود كه وقتى مردى از دنیا مى رفت باید مخارج زنش را تا یك سال از اصل مال شوهر مى پرداختند و پس از یك سال او را بدون ارث از خانه بیرون مى كردند؛ ولى بعد این حكم با آیه ارث كه سهم زن را در صورت نبود فرزند، یك چهارم و در صورت وجود فرزند، یك هشتم تعیین كرد نسخ شد؛ همچنین به نقلى از حضرت صادق علیه‌السلام این آیه با آیه 234 بقره/ 2 كه عده وفات را چهارماه و ده روز مى داند، نسخ شده است.

پانویس

  1. احكام القرآن، ابن عربى، ج 1، ص 207.
  2. التمهید، ج 2، ص 305.
  3. روض الجنان، ج 3، ص 326.
  4. عیاشى، ج 1، ص 129؛ مجمع البیان، ج 2، ص 602.

منابع

  • علی خراسانی، دائرة‌المعارف قرآن كریم، جلد1، ص366-367.
قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن (اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن